Karbon Sınır Düzenleme Mekanizması

Net sera gazı emisyonlarının 2030 yılına kadar en az %55 oranında azaltılması ve 2050 yılına kadar iklim nötrlüğünün sağlanmasına yönelik Avrupa Yeşil Anlaşma çerçevesinin merkezi bir bileşeni olan CBAM, AB’ye satılan malların olumsuz çevresel etkilerini izlemek ve nihayetinde azaltmak için AB’nin uyguladığı araçlardan biridir.

Sürdürülebilir yatırımların teşvik edilmesi

Basitleştirmek gerekirse, CBAM, AB pazarına giren tonlara değil, tedarik zincirlerinin yaydığı ve Avrupa’ya gönderdiği ton karbondioksit ile ifade edilen üretim kalitesine odaklanıyor. Dolayısıyla ithal edilen bu emisyonlar, CO2 ayak izlerini yansıtan bir fiyata sahip olacaktır.

Avrupa endüstrisi, AB Emisyon Ticaret Sisteminin (ETS) pilot uygulamasının ilk kez başlatıldığı 2005 yılından bu yana bu yükümlülüğe tabidir. CBAM, ETS’nin yabancı mallara uygulanan karşılığıdır. Bu nedenle, AB ETS’nin yapısını yansıtan demir-çelik, çimento, alüminyum, gübre, elektrik ve yatırıma çok ihtiyaç duyan hidrojen gibi sektörleri kapsamaktadır.

Dolayısıyla CBAM, AB pazarına erişimi sürdürülebilir uygulamalara şart koşarak, iklim üzerinde en olumsuz etkilere yol açan kilit sektörlerin yurtdışında karbonsuzlaştırılmasını başlatmayı ve teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Ortak Pazara ulaşmak isteyen ihracatçıların, ortak sürdürülebilir faaliyetlere yönelik yatırımları desteklemesi muhtemeldir. İthalatçılardan ise, AB’de faaliyet gösteren diğer tüm şirketler gibi, tedarik zincirlerini CO2 ayak izi açısından izlemeleri, raporlamaları ve iyileştirmeleri istenecektir.

Avrupa sanayisini Avrupa’da tutmak

Komisyon, yerli ve ithal mallar arasında karbon fiyatı eşitliği sağlayarak, AB endüstrilerinin çevreye daha az uyumlu bölgelere taşınmasını da engellemeyi amaçlamaktadır. On yıllardır kendi maliyetli karbonsuzlaştırma yatırımlarını yapmış olan AB işletmeleri, eşdeğer bir CO2 fiyatlandırma sistemi uygulamayan kirletici üreticilerin haksız rekabetine maruz kalmayacaktır.

Bir ihracatçı için AB’ye ihracat söz konusu olduğunda, yer değiştirmeyi düşünürken CBAM tarafından oluşturulan piyasa koşulları kesinlikle dikkate alınmalıdır. Yine, sürdürülebilir operasyonlar ön plana çıkmaktadır.

Uygulama kilometre taşları

CBAM’in yeniliği ve karmaşıklığı dikkate alındığında, Ekim 2023’ten 2025’in sonuna kadar 2 yıllık bir geçiş dönemi yaşanacaktır. Bu, AB merkezli olsun ya da olmasın tüm özel ve kamu ortaklarına CBAM’in Avrupa iş modelleri için ne anlama geldiğini anlamaları ve buna göre uyum sağlamaları için zaman vermeyi amaçlamaktadır.

Komisyon tarafından belirtildiği üzere, geçiş dönemi boyunca, « kapsam dahilindeki malların ithalatçıları

  • herhangi bir mali ödeme yapmadan, İthalatlarında yer alan sera gazı
  • emisyonlarını (doğrudan ve dolaylı emisyonlar) CBAM sertifikalarının karşılık
  • gelen numara üzerinden raporlayacaktır.”

Ayrıca, « CBAM’in zaman içinde aşamalı olarak devreye girmesi, AB ve AB dışındaki işletmelerin yanı sıra kamu makamları için dikkatli, öngörülebilir ve orantılı bir geçiş sağlayacaktır« .

Böylece, geçiş döneminin ardından (Ocak 2026) rafine bir CBAM bu şekilde gerçekleşecektir:

  • Sertifikaların fiyatı, €/ton CO2 salınımı olarak ifade edilen AB ETS tahsisatlarının haftalık ortalama açık artırma fiyatına bağlı olarak hesaplanacaktır.
  • AB ETS kapsamında ücretsiz tahsisin aşamalı olarak kaldırılması, 2026-2034 döneminde CBAM’ın aşamalı olarak devreye girmesine paralel olarak gerçekleşecektir.

Özet olarak

AB, iklim hedeflerine uyum sağlamak için hem yurt içinde hem de yurt dışında enerji dönüşümünü daha da hızlandırmayı amaçlıyor. Bu perspektiflerden bakıldığında, müşteriler malzemelerini en düşük CO2 üreticilerinden tedarik etmeye teşvik edileceğinden, bu çok ihtiyaç duyulan bir oyun değiştirici olabilir. CBAM gerçekten de ürün başına CO2 /t bazlı küresel bir iklim aracıdır, yani ETS’nin AB’de uzun süredir başarılı olduğu gibi sürdürülebilir operasyonlara yatırımları teşvik ederek iklim bozulmalarıyla etkili bir şekilde mücadele edebilir.

İİA, iki yıllık geçiş dönemi boyunca tüm ortakları, ithalatçıları, ihracatçıları ve kamu yetkililerini bir araya getirerek, şu anda hep birlikte sarf etmemiz gereken çabalar üzerinde mutabakat sağlamayı amaçlayan bir öğrenme süreci olarak görülüyor.

Bu inceleme ne kadar ağır olursa olsun, kendi tedarik zincirinin ayrıntılarına derinlemesine dalmak, on yılın ikinci yarısında ortaya çıkacak Dijital Ürün Pasaportu gibi diğer araçlar için bir hazırlık çalışması olacaktır; bu, madencilikten kullanım ömrü sonu yönetimine kadar bir malın yaşam döngüsüyle ilgili tüm KPI’ları raporlayan dijital ikizdir.

Detayların bir sonraki turunun bu sonbaharda açıklanması bekleniyor. Aperam olarak bu değişen dünyayı takip ediyoruz ve sektörlerimizin dayanıklılığını ve sürdürülebilirliğini birlikte nasıl geliştirebileceğimizi sizlerle paylaşmaktan mutluluk duyacağız. Faaliyetlerimizi iklim hedefleri ışığında yeniden değerlendirmek artık hepimizin ortak görevi. Bizi izlemeye devam edin!

CBAM raporlama süreci

  1. AB üyesi olmayan bir ülkeden gelen üretici, ithalatçının beyanı için emisyon verilerini sağlar.
  2. AB ithalatçısı kendi ulusal makamlarına kayıt yaptırır. Bu makam, CBAM sistemine kayıt yaptıranların kaydına izin verir, beyanların doğrulanmasını gözden geçirir ve ithalatçılara CBAM sertifikaları satar.
  3. AB ithalatçısı, ithal ettiği emisyonları (doğrudan ve dolaylı) ulusal makama beyan etmeli ve ardından ilgili CBAM sertifikalarını ulusal makamlara iade etmelidir. Üreticinin beyan için gerekli bilgileri sağlamaması durumunda, standart veriler kullanılabilir.
  4. Üçüncü taraf bir doğrulayıcı, ithal edilen toplam emisyonlar hakkında makul bir güvence raporu sağlar.

Kaynaklar:

Cristina Marques
Head of Market Insights
Mail to